Đình Hà Trì thuộc thôn Hà Trì, phường Hà Cầu, quận Hà Đông, là Di tích văn hóa – lịch sử cấp quốc gia (năm 1993). Nơi đây thờ thành hoàng làng Thượng Đẳng thần Đức Đô Hồ Đại Vương.
Theo các nguồn tư liệu cổ thành văn trong di tích thì Thành Hoàng làng Hà Trì là ông Đô Hồ đại vương, sinh ra trong một gia đình nề nếp, phúc hậu. Ngay từ nhỏ đã là người khôi ngô, tuấn tú, thông minh, 18 tuổi đã thi đỗ Khôi nguyên. Ông làm quan với triều Trần, nhưng rồi Trần mạt, Hồ chiếm ngôi, nhân đó giặc Minh đã xâm lược nước ta. Đô Hồ dẫn đầu quân tham gia chống Minh dưới cờ Giản Định đế. Nhưng sự nghiệp phục quốc của hậu Trần tan vỡ. Đô Hồ bỏ chốn vào Thanh Hóa và rồi tham gia nghĩa quân Lam Sơn, chiến đấu đến ngày đại thắng, thu phục giang sơn. Về già, ông xin về nghỉ tại Hà Trì. Ở đây, ông mộ dân mở đất, xây dựng làng xóm. Sau khi ông mất dân làng xây dựng đình – miếu phụng thờ mãi mãi.
Đình làng Hà Trì được xây dựng vào năm Nhâm Tuất niên hiệu Cảnh Hưng (1742), trên một dải đất cao ráo bên kia con ngòi nay đã bị lấp gần hết. Đến năm Kỷ Mão (1879) thì đình chuyển về vị trí bên này con ngòi (hiện nay), hậu cung dựa lưng vào đầu hồi bên tả tiền đường của ngôi chùa làng. Đình quay mặt hướng Đông, nhìn qua một ao bán nguyệt nhỏ về phía sông Nhuệ, hai bên phía trước là các nhà tả hữu vu. Bên trái đình có một giếng tròn to và vườn cây um tùm. Cổng chính ở bên phải với các trụ biểu đắp câu đối chữ Hán cạnh cặp phù điêu hình voi và mở ra đường làng khá rộng được che bóng bởi hai hàng nhãn cổ thụ.
Ngoài ý nghĩa tâm linh, đình Hà Trì làng còn là công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo, bền vững với thời gian. Đình hiện nay tồn tại các hạng mục Nghi môn, Thiêu hương và Đại đình. Thiêu hương đình Hà Trì có kiến trúc kiểu 2 tầng 8 mái đao cong với bộ khung nhà được làm theo kiểu gọng vó, rường nách, bẩy hiên. Trang trí trên bộ khung Thiêu hương theo các đề tài “tứ linh chuyển bát” hoặc tùng – hạc, mai – hoa, cúc – trĩ và trúc… Đại bái đình Hà Trì là một nếp nhà 3 gian 2 dĩ với các bộ vì kiểu “chồng rường” hoặc “giá chiêng kẻ suốt” làm vào thời vua Lê Cảnh Hưng. Ở Đại bái còn giữ được các bức cốn đẹp như “long nghê quần tụ”, hoặc độc long… Hậu cung đình Hà Trì ba gian kết nối với tiền tế thành hình chuôi vồ có kiến trúc đơn giản, thiên về bền chắc, bào trơn đóng bén.
Ngoài ra, đình Hà Trì còn lưu trữ được toàn bộ 43 đạo sắc phong của Đô Hồ đại vương các thời kỳ (đây là tài liệu quý, hiếm): Sắc 1: Sắc phong cho ngài Đô Hồ Đại Vương nhân ngày vua lên ngôi, xã tắc được củng cố phong thêm 3 mỹ tự, được tôn thờ tại thôn Cầu Trì, xã Thượng Thanh Oai, Huyện Thanh Oai. Ban sắc ngày 12 tháng 10 Cảnh Thịnh nguyên niên. Sắc 43: Sắc ban cho ngài Đô Hồ đại vương, không xác định được gia phong Mỹ tự, ban cho thôn Cầu Trì, Huyện Thanh Oai. Ban sắc tháng 5 năm Báo Hưng 2.
Ngôn ngữ 43 đạo sắc phong là Chữ Hán (đã được phiên âm và dịch nghĩa). Các Đạo Sắc Phong được đình Hà Trì thờ tự quản lý, bảo quản chặt chẽ, đúng theo quy định của Ban Quản lý Di tích. Cùng với 43 đạo sắc phong, trong đình Hà Trì hiện còn lưu giữ được nhiều di vật đồ thờ quý giá như: long ngai, bài vị, kiệu, hoành phi câu đối, bát bửu xà mâu…
Đình Hà Trì là công trình kiến trúc được xây dựng từ lâu đời, qua nhiều lần tu sửa vẫn giữ được nguyên vẹn không gian quần thể công trình đình làng, giếng nước, cây đa đặc trưng. Có thể nói, từ quá khứ xa xưa đến hiện tại, đình làng luôn là ngôi nhà chung kết nối những người cùng tộc họ, quê quán, góp phần tăng thêm tính bền chặt của các mối quan hệ cộng đồng. Vì vậy, bảo tồn, phát huy các giá trị truyền thống từ đình làng và lễ hội là việc làm cần thiết, cần có sự quan tâm, đầu tư của chính quyền và người dân.
Cùng với đó, đình Hà Trì không chỉ có giá trị về mặt lịch sử, kiến trúc mà còn là một biểu tượng văn hóa, tâm linh, tín ngưỡng quan trọng trong đời sống người dân thôn Hà Trì nói riêng và của người Việt nói chung. Nơi quy tụ, gắn kết cộng đồng, kết tinh những giá trị nhân văn mang sức sống mãnh liệt, bền bỉ của làng quê.
Hits: 1302