Phố Hàng Buồm dài khoảng 300m, nay thuộc phường Hàng Buồm, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, cách Hồ Gươm chừng 400m về hướng bắc. Phía đông nối tiếp phố Mã Mây tại ngã tư Đào Duy Từ, rồi đi qua đầu phố Tạ Hiện, cắt ngang phố Hàng Giầy và kết thúc ở ngã tư Hàng Ngang – Hàng Đường.
Phố Hàng Buồm vốn ở trên đất phường Hà Khẩu (còn gọi là Giang Khẩu), thuộc tổng Hữu Túc, huyện Thọ Xương cũ, nơi cửa sông Tô Lịch đổ vào sông Hồng. Về sau cửa sông bị lấp nhưng phố thì vẫn còn.
Nhiều hộ dân xưa kia sống ở phố Hàng Buồm chuyên bán các loại buồm. Cánh buồm được may bằng vải hay đan bằng cói dùng cho thuyền bè. Sản phẩm của phố hồi đó là các loại bị, túi, vỉ buồm, chiếu buồm… đan bằng mây, cói. Nguyên liệu được chở bằng thuyền vào tận sát phố, và cũng những con thuyền ấy chở sản phẩm đi các nơi khác. Sau khi người Hoa thao túng thị trường thì những mặt hàng đó dần dần biến mất và họ đã mở nhiều hiệu ăn ở phố này.
Phố Hàng Buồm ban đầu chưa phải là nơi tập trung người Hoa, họ ở phố Việt Đông (tức Hàng Ngang) rồi lan dần sang mấy phố xung quanh đó như Hàng Bồ, Phúc Kiến (Lãn Ông bây giờ). Đến thế kỷ 19, người Hoa mới mở rộng đến tận Hàng Buồm và cuối cùng hầu như chiếm hết cả phố.
Thời Pháp thuộc, phố Hàng Buồm mang tên “Rue des Voiles”, dịch đúng nghĩa đen. Trước kia trên phố còn có một cái chợ ở cạnh đền Bạch Mã, sau chợ này cùng với chợ Cầu Đông bị người Pháp dồn về lập thành ngôi chợ mới Đồng Xuân. Từ năm 1945 cho đến nay, phố lại chính thức được gọi theo tên cũ.
Hàng Buồm là con phố giữ được dáng vẻ thương mại kiểu truyền thống lâu bền dù trải qua nhiều biến động lịch sử. Khi quân Pháp lần đầu tiến đánh thành Hà Nội (1872), họ mô tả rằng thời đó Hoa Kiều đã xây dựng cổng ở đầu phố và cho người canh gác ban đêm. Lúc đầu, thực dân Pháp chưa xây dựng được công trình nào nên đã sử dụng Hội quán Quảng Đông làm chỗ hội họp, tiếp tân. Nhân dịp này, các thương nhân Hoa Kiều làm giàu nhanh chóng và kéo về đây ngày càng đông, người Việt dần dần phải dọn đi sang các phố khác.
Mùa đông năm Bính Tuất (1946 – 1947), trong suốt 60 ngày đêm mở đầu cuộc kháng chiến chống Pháp, phố Hàng Buồm được cả hai bên giao chiến chừa ra làm một khu “phi quân sự”. Ủy ban Kháng chiến Liên khu I cho phép các cửa hàng buôn bán của Hoa Kiều được tự do mở cửa nên phố này hồi ấy là nơi duy nhất ở Hà Nội có các hoạt động dịch vụ nhộn nhịp. Một trong hai trạm quân y của Liên khu I từng được đặt ở nhà số 26 Hàng Buồm, ngay cạnh đền Quan Đế.
Ngày nay cộng đồng người Hoa ở khu Hàng Buồm không còn đông nữa nhưng nếp kinh doanh cũ vẫn được giữ lại với những cửa hàng và quán ăn kiểu hình ống, giống nhiều ngôi nhà cổ ở các phố liền kề như Hàng Ngang, Hàng Đường, Hàng Giày, Tạ Hiện, Đào Duy Từ v.v.. Trên phố có nhiều cửa hàng bán bánh kẹo, hạt dưa hạt bí và cả các món ăn sẵn nổi tiếng như thịt quay, bún, nộm…. Những dịp Tết và Trung thu, nơi đây rất tấp nập khách mua sắm và du lịch.
Hàng Buồm cũng ít thay đổi qua thời gian, cho dù đã có nhiều ngôi nhà được xây lại, trên phố vẫn còn vài di tích đáng tham quan như:
Ngôi đền Bạch Mã nổi tiếng nằm ở số nhà 76. Đền thờ thần Long Đỗ, trấn phương Đông của kinh thành Thăng Long xưa. Đền Bạch Mã có kiến trúc khá lớn theo chiều sâu, được xây dựng theo hướng từ phố Hàng Buồm cho đến phố Nguyễn Siêu, nay cửa vào ở sát hè phố Hàng Buồm.
Đền Quan Đế ở nhà số 28, bên trong thờ Quan Công. Gần đây sau khi giải quyết việc mấy hộ dân lấn chiếm đền, chính quyền thành phố cho cải tạo lại thành Trung tâm Thông tin Phố cổ Hà Nội, một nơi thường có biểu diễn ca trù và triển lãm văn hoá.
Đình Tử Dương nằm ở nhà số 8, dân gian vẫn gọi là đình Hàng Thịt vì do phường Hàng Thịt gốc ở làng Kim Ngưu, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên ra Thăng Long hành nghề lập nên.
Hội quán Quảng Đông từng đóng tại căn nhà số 22, nay là Trường Mẫu giáo Tuổi Thơ, trên tường gắn bảng đá khắc ghi sự kiện nhà cách mạng Trung Hoa Tôn Trung Sơn đã ghé qua đây năm 1904. Kiến trúc của quán gần như còn nguyên vẹn với lớp mái ngói tráng men xanh và những tượng gốm nhỏ xíu trên nóc nhà.
[embeddoc url=”/wp-content/uploads/2018/01/Pho-Hang-Buom.docx” width=”0px” height=”0px” download=”all” viewer=”microsoft” text=”Tải xuống: pho hang buom.docx”]
Hits: 1920