Phố Cổng Đục là một con phố hẹp, dài khoảng 110m, nay thuộc phường Hàng Mã, quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội, cách Hồ Gươm chừng 700m về hướng tây-bắc. Phố đi từ ngã ba Hàng Mã rồi kết thúc tại ngã ba Hàng Vải.
Phố này ở trên địa phận của thôn Tân Lập – Tân Khai cũ. Thôn này được hình thành vào năm 1822, thuộc tổng Tiền Túc (sau đổi là Thuận Mỹ), huyện Thọ Xương dưới thời Nguyễn. Sau khi thành Hà Nội bị quân Pháp đánh chiếm năm 1882 mới sinh ra tên Cổng Đục, bởi vì chúng đục phá tường thành phía đông để lấy lối ra vào tiện cho việc mua bán hoặc đi chơi gần hơn lối cổng chính. Thuyết khác lại cho là Cổng Đục được mở từ năm 1226 để đưa thi hài Lý Huệ Tông (tu ở chùa Chân Giáo) ra ngoài thành cổ an táng.
Đây là một phố hẹp xây dựng trên đất xóm nghèo cũ, vì được quy hoạch cải tạo từ cuối thế kỷ 19 nên không còn những mái nhà kiểu truyền thống. Người Pháp gọi là Ruelle des Etoffes (tức “ngõ Hàng Vải”) nhưng dân ta vẫn quen gọi là phố Cổng Đục. Từ sau khi Nhật đảo chính Pháp năm 1945, thị trưởng Trần Văn Lai đã chính thức hóa tên gọi này.
Hai đầu phố Cổng Đục là tường bên của những ngôi nhà to thuộc phố Phùng Hưng. Trong phố có nhà cụ Trần Văn Kính đồng thời là trụ sở hội Quảng Thiện, một hội thiện chuyên lo ma chay cho hội viên (Nghĩa trang Quảng Thiện đặt ở vùng Bắc Thanh Xuân, đến những năm 1960 mồ mả nơi đây đã được di chuyển lên Bất Bạt để lấy đất xây khu công nghiệp Thượng Đình).
Tại đoạn giữa phố Cổng Đục còn có mấy ngôi nhà rộng rãi khác; nhưng chỉ là nhà 2 tầng, trong đó có một villa nhỏ kiểu cũ (số 16). Có hai dãy nhà 2 tầng, một dãy ở bên số lẻ từ số 1 đến số 9, giáp phố Hàng Vải, và một dãy bên số chẵn từ số 18 đến số 28, giáp phố Hàng Mã (mới). Hai dãy này gồm nhiều gian chứng tỏ là của một số ít chủ đất làm nhà cho thuê.
Ngày nay con phố nhỏ vẫn giữ được vẻ kín đáo và yên lặng, gần như tách biệt khỏi sự tấp nập và ồn ào của những khu sầm uất gần ngay đấy. Trong phố, nhiều ngôi nhà đã được tân trang, các quán trà chanh, bánh ngọt, khoai lắc phomai mới đây đã mọc lên và có chút tiếng tăm. Nhưng điều thu hút du khách đến nơi này có lẽ chủ yếu là ở cái tên nghe lạ tai: phố Cổng Đục.
[embeddoc url=”/wp-content/uploads/2018/01/Pho-Cong-Duc.docx” width=”0px” height=”0px” download=”all” viewer=”microsoft” text=”Tải xuống: pho cong duc.docx”]
Hits: 1460