Chùa Vua ở số 17 Thịnh Yên, phường Phố Huế, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Nằm bên chợ Trời ồn ào náo nhiệt, chùa Vua là một di tích trong Thăng Long tứ quán. Đặc biệt, còn có thể coi là một “cờ miếu” của Thăng Long bởi đây là nơi diễn ra các cuộc đấu cờ tướng đỉnh cao suốt mấy trăm năm. Chùa Vua được công nhận là một di tích lịch sử – văn hóa – thể thao độc đáo của nước ta.
Chùa Vua là tên gọi chung của chùa Hưng Khánh, điện Thiên đế thờ Đế Thích, đền thờ Trần Hưng Đạo và điện mẫu ở làng Thịnh Yên, tổng Hậu Nghiệm, huyện Thọ Xương, nay chính là phố Thịnh Yên, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Di tích chùa Vua chứa đựng những nét văn hóa truyền thống độc đáo, ngoài chức năng là nơi thờ phụng tín ngưỡng truyền thống di tích còn là nơi phát huy và thi đấu một môn thể thao đặc biệt là cờ tướng.
Vào thời Lê (1428 – 1527), khu vực chùa Vua là làng Thịnh Yên vốn là cung Thừa tướng. Nơi đây có chùa Hưng Khánh thờ Phật, có hồ bán nguyệt nước trong mát, cây thụ xanh tươi, râm mát. Làng Thịnh Yên vốn có truyền thống chơi cờ tướng lâu đời. Hội cờ làng Thịnh Yên thu hút nhiều danh kỳ và bà con hâm mộ cờ tướng về dự hội cờ. Trong số đó có ông hoàng thời Lê là người giỏi cờ, đã đứng ra vận động nhân dân góp công góp của xây dựng một đền thờ Vua cờ Đế Thích ngay cạnh chùa Hưng Khánh. Từ đó đến nay, chùa Vua trở thành đấu trường cờ tướng danh tiếng bậc nhất Thăng Long.
Đi qua cổng tam quan với gác chuông làm rất đẹp là tới sân đánh cờ. Đây là nơi diễn ra những huyền vi, ảo diệu của các thế cờ trong cuộc thi mỗi năm. Bàn cờ được kẻ bằng vôi trên một sân lát bằng đá xanh. Trong những ngày thường, các vị trí đặt quân trên bàn cờ được đặt các chậu cảnh. Trên thân chậu cũng ghi tên quân với tướng, sĩ, tượng, xe, pháo, mã… Từ trên lầu chuông của tam quan nhìn xuống, du khách như cảm nhận khí thế một cuộc cờ với những câu thơ:
Xe pháo qua hà giữa tiết xuân
Cần chi phong tướng mới cầm quân
Thoắt mang ngựa đến tan thành cổ
Bỗng vẫy voi ra giấu mẹo thần…
Đi qua sân đánh cờ là đến thẳng điện thiên đế thờ tiên Đế Thích. Phía bên trái điện là chùa Hưng Khánh thờ Phật. Thần Đế Thích vốn xuất phát từ tín ngưỡng đạo Bà La Môn ở Ấn Độ. Sau này Phật giáo và Bà La Môn tiếp xúc với nhau, Đế Thích trở thành một vị thần cùng với Ngọc Hoàng là hai vị thần hộ vệ Phật pháp. Trong chùa, Đế Thích và Ngọc Hoàng (hay còn gọi Phạm Thiên) được tạc tượng theo dáng các vị vua với áo cổn, mũ miện đứng hai bên tượng Thích Ca sơ sinh (theo sách Vào chùa lễ phật, sự tích – ý nghĩa cách bài trí của Trần Nho Thìn). Ở Ấn Độ, Đế Thích là vị thần sấm sét. Nhưng khi du nhập vào Việt Nam lại trở thành vị thần có khả năng cải tử hoàn sinh và là vua của môn cờ tướng.
Ở nhiều chùa nước ta, tượng Đế Thích thường bố trí Đại Phạm Thiên đứng hai bên tòa Cửu long (tức là Thích Ca sơ sinh có chín con rồng chầu) đặt ở bàn thờ dưới cùng của tòa Tam Bảo. Tượng Đế Thích và Đại Phạm Thiên là hai vị thần thường xuyên hỗ trợ Đức Thích Ca khi ngài chưa thành Phật. Đế Thích được xem là bậc cao cờ nhất “cờ cao Đế Thích chấp đôi xe”. Ngài thường chu du, biến hóa xuất hiện khắp nơi trong chốn Tam Thiên thế giới để trừ tai, giải nạn cho mọi người. Do đó ngạn ngữ có câu “Ai muốn sống lâu thì cầu Đế Thích”.
Lễ hội chùa Vua được tổ chức hàng năm vào các ngày 6, 7, 8 và 9 tháng Giêng. Hội cờ thu hút không những các danh thủ trong nước mà cả những danh thủ các nước láng giềng như: Lào, Campuchia và Trung Quốc. Lễ hội khá hấp dẫn, ngoài phần nghi lễ như ở các đền, chùa khác, thì nội dung chính của ngày lễ là mở hội cờ. Ngày đầu khảo trịch (đấu loại), hội cờ các nơi cử đại diện đến thi đấu vào lễ đức vua, tiếp đó phải đấu với một người trong ban tổ chức giải. Sau khi vượt qua vòng sơ tuyển, các kỳ thủ sẽ chính thức so tài trong các ngày tiếp theo. Các cuộc thi được tổ chức theo thể thức loại trực tiếp. Ngày cuối cùng chỉ còn hai đấu thủ, ai giành được phần thắng chung kết, ấy là người phá giải cờ.
Trước đây, phía trước cổng điện Thiên Đế có một tấm bia đắp bằng gạch. Một vãi già trong chùa cho biết tấm bia này dựng trên khu vực nhà bia trước kia dùng để vinh danh những người thắng cờ. Thể lệ hội thi cờ chùa Vua quy định nếu ai ba năm liên tiếp giành giải nhất thì được ghi tên lên bia này. Tuy vậy trong thời chiến tranh chống Pháp, Mỹ, nhà bia trước kia đã bị phá hỏng. Thời nay bia mới dựng lên còn sơ sài và cũng chưa thấy ghi tên ai lên đó.
Mồng 9 là ngày chính hội. Ngay từ sáng sớm đã có nhiều người đến chùa mong cầu phúc, cầu tài, cầu bình an và cũng là để chọn một vị trí thích hợp để xem trận chung kết của giải cờ. Trận chung kết bắt đầu ngay sau lễ dâng hương của đông đảo các tầng lớp nhân dân ở khắp các địa phương. Từ nhiều năm nay, hội cờ chùa Vua được thực hiện theo thể thức thi đấu quốc tế, trong vòng một giờ đồng hồ, mỗi đấu thủ phải đi được 20 nước, bên nào không thực hiện được sẽ bị trừ điểm. Cuối ngày, người đạt giải được ban tổ chức xướng tên và trịnh trọng trao giải.
[embeddoc url=”/wp-content/uploads/2017/10/Chùa-Vua.docx” width=”0px” height=”0px” download=”all” viewer=”microsoft” text=”Tải xuống: chua vua.docx”]
Hits: 878