Chùa Đông Dư Thượng là tên gọi theo địa danh của làng, chùa còn có tên chữ Nội Long Tự – nghĩa là chùa trong mắt rồng. Chùa thuộc thôn Đông Dư Thượng, xã Đông Dư, huyện Gia Lâm, Hà Nội.
Chùa Đông Dư Thượng được xây dựng trên một khu đất cao giữa làng. Mặt bằng di tích bao gồm chùa chính hình chữ đinh, nhà tổ, nhà mẫu nằm bên trái chùa, xung quanh là khu vườn rộng và sân gạch trước sau. Theo quan niệm truyền thống thì chùa đã hội tụ được những đặc điểm đất cao, tươi nhuận, có dòng chảy trước mặt, nước mát mẻ mang ý nghĩa tụ linh, tụ phúc.
Tam quan là một kiến trúc đơn giản được xây bằng gạch gồm hai tầng mái đắp giả ngói ống, các góc mái tạo cong trang trí hình rồng. Phần cổ diêm giữa hai mái tạo khuông chữ nhật đề bốn chữ Hán “Đông Dư Thượng tự”.
Chùa chính có kết cấu chuôi vồ hay còn gọi là chữ đinh quay theo hướng tây nam gồm tiền đường và thượng điện.
Tiền đường là một lớp nhà ngang năm gian, xây gạch kiểu tường hồi bít đốc tay ngai, bờ nóc đắp kiểu bờ đinh, mái lợp ngói ta. Hai tường hồi phía trước xây vượt ra khoảng 70 cm với hai cột trụ biểu có mặt cắt ngang hình vuông, đỉnh trụ trang trí hình bốn chim phượng chụm đuôi vào nhau, đầu quay bốn phương dưới dạng lá lật. ở ba gian giữa mở ba cửa bức bàn, hai gian hồi mở hai cửa sổ ô vuông trấn song gỗ. Bộ khung nhà tiền đường liên kết với nhau bằng sáu bộ vì kèo chắc chắn được làm theo dạng thức “giá chiêng ván mê” mặt bằng kiến trúc theo lối bốn hàng chân.
Thượng điện gồm ba gian một dĩ chạy dọc với sáu cột quân có chiều cao 3,5m nối liền với gian giữa nhà tiền đường, có ba bộ vì kèo được làm thống nhất theo kiểu “quá giang ván mê”.
Kết cấu kiến trúc hiện nay của chùa mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn được nhận biết qua 12 bức cốn nách và được thể hiện bằng kỹ thuật chạm nổi, chạm bong kênh, đường nét chau chuốt, mềm mại, khỏe khoắn. Đề tài được thể hiện trên các mảng trang trí chủ yếu là rồng chầu mặt trời, phượng chầu hổ phù, long mã hoá lá, lão cúc hoá rồng, lão mai hoá rồng tượng trưng cho sự vận hành, chuyển đổi của vũ trụ, tạo vật.
Cũng như nhiều ngôi chùa cổ khác, hệ thống tượng trên tam bảo chùa Đông Dư Thượng được xếp đặt tuân thủ theo quy tắc truyền thống.
Tại nhà tiền đường bên trái, đầu tiên tiếp cận là ban thờ Đức ông. Tượng được thể hiện như một quan văn đội mũ cánh chuồn mặt đỏ, râu dài, vẻ mặt nghiêm nghị. ở góc phải tiền đường là ban thờ Đức Thánh Hiền, đầu đội mũ tỳ lư có bẩy cánh sen, mỗi cánh sen có hình Đức phật tay cầm chén, tay bắt ấn. Phía ngoài tiền đường là hai pho tượng kim cương được tạc rất lớn, to cao hơn người thường ở thế ngồi trên lưng con sấu (gần giống như loài sư tử). Cả hai pho này tạc hình dáng các võ sĩ, trông rất oai nghiêm, đầu đội mũ trụ mặc áo giáp và có dây thần thông. Vị đứng bên trái tiền đường là Thiện Hữu Thái Tử (còn gọi là Ông Thiện), tượng được tạc với khuôn mặt hiền từ, trắng trẻo, tay cầm viên ngọc báu. Vị đứng bên phải tiền đường được gọi là ác Hữu Thái Tử (còn gọi là Ông ác), tượng có khuôn mặt đỏ dữ tợn, tay cầm thanh gươm. Theo tín ngưỡng Phật giáo thì cả hai vị này đều là các vị thần bảo hộ cho Phật pháp.
Tại thượng điện, trên vị trí cao nhất là bộ tượng Tam thế có tên đầy đủ là “Tam thế thường trụ diệu pháp thân” tượng trưng cho sự tồn tại của nhà Phật trên trục thời gian quá khứ, hiện tại và tương lai. Cả ba pho đều có kích thước giống nhau, mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XIX.
Hàng thứ hai là bộ tượng Di Đà Tam tôn gồm có đức A Di Đà ngồi trong tư thế thiền định, hai chân xếp bằng, hai tay để ngửa trong lòng đùi kết ấn thiền định. Bên trái của tượng A Di Đà là Quan Thế Âm bồ tát, hiện thân của từ bi và bên phải là Đại Thế Chí bồ tát tượng trưng cho trí tuệ.
Hàng thứ ba là bộ tượng Hoa Nghiêm Tam Thánh, ở giữa là Thích Ca cầm bông sen tượng trưng cho sự giác ngộ phật tâm, nhắc nhở chúng sinh hành thiện, tự tìm lấy bản chất tốt đẹp của chính mình.
Hàng thứ tư là bộ tượng Quan Âm thiên thủ thiên nhãn. Tượng ngồi trên tòa sen, có nhiều tay đặt trong tư thế cao thấp khác nhau, được lắp vào hai cạnh sườn phía sau. Độ mở của các cánh tay vừa đủ để không che khuất pho tượng, cánh tay tròn lẳn với các ngón thon búp măng nhỏ dài vẫn giữ được nét mềm mại uyển chuyển.
Hàng thứ năm là bộ tượng Ngọc Hoàng Thượng Đế được đặt ở chính giữa mặc áo long bào, đầu đội mũ bình thiên hai tay cầm hốt bạc.
Lớp cuối cùng là Tòa Cửu Long – Thích Ca sơ sinh, thể hiện lại khung cảnh ra đời của Đức Phật Thích Ca. Ngài xuất hiện nơi trần thế với hình thức một trẻ nhỏ, tay trái chỉ trời, tay phải chỉ đất ẩn chứa trong đó câu nói “Thiên thượng thiên hạ duy ngã độc tôn”
Nhà thờ tổ hàng trên cùng là Tổ Bồ Đề Đạt Ma Tổ thứ 28. Hàng thứ hai, thờ hai vị sư tổ của chùa. Đây là những tượng có tính chất chân dung, là hình ảnh của các vị sư đã trụ trì trong chùa. Tượng to bằng thực, nét mặt sống động, mang bóng dáng của các vị sư đang ngồi tọa thiền với một dáng vẻ chung là sự thanh thoát, trầm mặc…
Điện thờ mẫu nằm bên trái phía sau chùa chính, là một dãy nhà năm gian, với kết cấu vì kèo kiểu giá chiêng trang trí hổ phù, rồng chầu mặt trời, hoa lá thực vật. Bên trong chính điện thờ Tam Tòa Thánh Mẫu, phía ngoài là hai pho tượng cậu, tượng cô. Bên phải thờ Thượng Ngàn Thánh Mẫu, trong tư duy của người Việt bà mẹ rừng tối linh tối thiện đã nâng đỡ các kiếp đời đã qua, để những người có tâm lành được tái sinh thành cô và cậu. Ban bên trái thờ Đức Thánh Trần Hưng Đạo, là vị tướng tài ba có công lớn trong sự nghiệp đánh giặc Nguyên gìn giữ đất nước. Thường niên cứ đến ngày 20 tháng 8 (âm lịch) nhân dân địa phương lại tổ chức trọng thể ngày giỗ Đức Thánh Trần Hưng Đạo thể hiện lòng biết ơn các vị thần có công với dân với nước.
Ngoài ý nghĩa thờ phật, chùa Đông Dư Thượng còn mang trong mình giá trị về mặt lịch sử quan trọng. Chùa với một kiến trúc bề thế trên mặt bằng rộng rãi thể hiện được phần nào lối tư duy về kiến trúc của người Việt Nam, là sự hài hòa giữa di tích và môi trường cảnh quan, giữa thiên nhiên và con người.
Đặc biệt giá trị nghệ thuật độc đáo của di tích đã thể hiện tập trung qua hệ thống tượng tròn, đó là những pho tượng khá chuẩn của nghệ thuật tạo tượng đương thời. Khác với điêu khắc phật giáo, các pho tượng tổ ở chùa Đông Dư Thượng mang nét đẹp dân dã, tràn đầy tính nhân đạo vốn có của dân tộc ta. Sự sinh động trên từng pho tượng là những giá trị điển hình của nghệ thuật điêu khắc dân gian truyền thống. Ngoài những giá trị riêng đó chùa Đông Dư Thượng còn mang giá trị chung trong tổng thể hệ thống các di tích trong vùng với một cảnh quan đẹp, thoáng đãng và mang đậm không gian văn hóa truyền thống.
Hiện nay di tích được chính quyền và nhân dân địa phương trông nom và bảo vệ chu đáo. Chùa Đông Dư Thượng đã được UBND Thành phố Hà Nội ra quyết định xếp hạng di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật năm 2007.
[embeddoc url=”/wp-content/uploads/2017/09/Chùa-Đông-Dư-Thượng-Đông-Dư.docx” width=”0px” height=”0px” download=”all” viewer=”microsoft” text=”Tải xuống: chua dong du thuong.docx”]
Hits: 403